Τεστ για τον προστάτη: Πότε και γιατί να το κάνω

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άντρες. Υπολογίζεται πως ένας στους έξι θα αναπτύξει τη νόσο, ενώ εκείνοι οι οποίοι έχουν πατέρα ή αδελφό (πρώτου βαθμού συγγένεια) με καρκίνο του προστάτη ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου.

Η πάθηση δεν δίνει κανένα σύμπτωμα στα αρχικά στάδια, όπου η νόσος είναι
αντιμετωπίσιμη και έτσι, η διάγνωση γίνεται μόνο με τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο.





Η έγκαιρη διάγνωση όμως είναι εφικτή, αρκεί κάθε άντρας να ευαισθητοποιηθεί γι’ αυτό επισημαίνει κατηγορηματικά ο πρόεδρος του του Ινστιτούτου Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων (ΙΜΟΠ) και καθηγητής Ουρολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Δ. Χατζηχρήστου. 

Πως γίνεται η διάγνωση;

 

Η πρόληψη βασίζεται σε μία απλή εξέταση αίματος, που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό του καρκίνου του προστάτη σε ένα πρώιμο στάδιο. Η εξέταση αυτή μετρά την ποσότητα του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα. Το PSA είναι μια πρωτεΐνη του προστάτη που εμφανίζεται σε μικρές ποσότητες στο αίμα των αντρών απολύτως φυσιολογικά.

 

Σε ηλικίες κάτω των 50 ετών, δεν χρειάζεται, αφού ο καρκίνος του προστάτη είναι σπάνιος σε νεότερους άντρες.

 

Μόνο εάν κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού (πατέρας, αδελφός ή τα αδέλφια των γονέων) έχει διαγνωστεί με καρκίνο προστάτη, η εξέταση του PSA έχει νόημα σε ηλικία 40-50 ετών.

 

Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται ανεξάρτητα από συμπτώματα, καθότι, όπως αναφέρθηκε, ο καρκίνος αναπτύσσεται συνήθως αργά, χωρίς να προκαλεί συμπτώματα που οδηγούν στον γιατρό.

 

Ωστόσο, πάνω από την ηλικία των 50 ετών, περίπου 2 στους 10 άντρες (20%) έχουν αυξημένη τιμή PSA. Τα αυξημένα επίπεδα μπορεί να οφείλονται στον προστατικό καρκίνο, αλλά μπορεί επίσης να σχετίζονται με καλοήθη υπερτροφία προστάτη ή ακόμη και με ουρολοίμωξη ή φλεγμονή του προστάτη (προστατίτιδα).

 

Για τον λόγο αυτόν, πρόσθετες εξετάσεις και ιδιαίτερα η δακτυλική εξέταση του προστάτη από τον Ουρολόγο είναι πάντα απαραίτητες.

 

Παρά τα πλεονεκτήματα της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου, υπάρχουν σαφή μειονεκτήματα της μέτρησης του PSA. Η εξέταση PSA σε ορισμένες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη δείχνει χαμηλές τιμές (περίπου το 1% των καρκίνων), ενώ, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ψηλές τιμές θα αναγκάσουν τους γιατρούς να υποβάλουν τους ασθενείς σε βιοψία, χωρίς σημαντικές πιθανότητες εύρεσης καρκίνου.

 

Τι είδους αποτελέσματα θα μπορούσε να δώσει η εξέταση PSA;

 

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει κάποια τιμή PSA που να διαχωρίζει το φυσιολογικό από το παθολογικό. Παρόλο που τιμές κάτω από 4 ng/ml θεωρούνται φυσιολογικές, θα πρέπει να τονιστεί ότι οι τιμές αυτές είναι ενδεικτικές και  δεν αποκλείουν καρκίνο.

 

Για παράδειγμα, ένας άντρας που πέρυσι είχε τιμή PSA 1 και φέτος 2 ng/ml έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να έχει καρκίνο από έναν άλλο, η τιμή του οποίου πέρυσι ήταν 4 και φέτος 5 ng/ml. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε ετήσια αύξηση 100%, ενώ στη δεύτερη μόλις 25%.

 

Άντρες, πάντως, με τιμές PSA πάνω από 10 ng/ml έχουν μεγάλες πιθανότητες να διαγνωστούν με καρκίνο του προστάτη (5 στους 10),  και η βιοψία επιβάλλεται, εκτός αν πρόσφατα είχαν ουρολοίμωξη ή έβαλαν καθετήρα κύστης.

 

Η ηλικία παίζει, επίσης, καθοριστικό ρόλο στην εκτίμηση του ασθενή. Για παράδειγμα, ένας ασθενής 80 ετών με τιμή PSA 2 ή 3 ng/ml, έχει πρακτικά μηδενικές πιθανότητες να πεθάνει από καρκίνο προστάτη, άρα ο επανέλεγχος είναι μάλλον άσκοπος.

 

Αν όμως ένας άντρας 50 ετών παρουσιάσει αύξηση του PSA από 1 σε 3 ng/ml μέσα σε ένα χρόνο, ο τριπλασιασμός αυτός της τιμής εγείρει έντονες υποψίες για καρκίνο που, σε αυτές τις ηλικίες, είναι απειλητικός για τη ζωή. Η τιμή άρα του PSA είναι ενδεικτική και η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται από τον Ουρολόγο.

 

Ποιες άλλες ιατρικές εξετάσεις μπορεί να ακολουθήσουν;

 

Ο Ουρολόγος θα σας υποβάλλει σε δακτυλική εξέταση του προστάτη από τον πρωκτό.  Αυτή η εξέταση μπορεί να είναι ενοχλητική (ιδιαίτερα στους άντρες που έχουν αιμορροΐδες), αλλά συνήθως δεν είναι επώδυνη και διαρκεί πολύ λίγο.

 

 Η δακτυλική εξέταση  είναι λιγότερο αποτελεσματική από την εξέταση αίματος PSA στην εύρεση του καρκίνου του προστάτη, αλλά μερικές φορές μπορεί να βρει περιστατικά καρκίνου στους άντρες με φυσιολογικά επίπεδα PSA.

 

Σε τέτοια περίπτωση, όταν εντοπιστεί κάποια σκληρία στην περιοχή του προστάτη, η βιοψία επιβάλλεται ανεξάρτητα από την τιμή του PSA, εκτός από τους ασθενείς με κακή γενική κατάσταση υγείας από άλλες παθήσεις και μικρό προσδόκιμο επιβίωσης.

 

Η δακτυλική εξέταση δίνει, επίσης, πληροφορίες για το μέγεθος του αδένα και την πιθανότητα παρουσίας φλεγμονής. Μετά την εξέταση αυτήν, ο Ουρολόγος θα κρίνει εάν θα κάνετε βιοψία προστάτη.