"Επιστροφή στα Αντικύθηρα" με σύμμαχο την υψηλή τεχνολογία

Κοντά στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ., ένα καράβι γεμάτο θησαυρούς -ανάμεσά τους πολλά αρχαιοελληνικά αριστουργήματα τέχνης και τεχνολογίας- ναυάγησε στα ανοιχτά των Αντικυθήρων. Εικάζεται ότι έπεσε σε θαλασσοταραχή, καθώς χάραζε πορεία από το Αιγαίο προς την ιταλική χερσόνησο, με τελικό προορισμό τη Ρώμη, μεταφέροντας λάφυρα από στρατιωτικές επιχειρήσεις Ρωμαίων στρατηγών…

Το πλουσιότερο αυτό ναυάγιο στον ελλαδικό χώρο έμενε για αιώνες κρυμμένο στον βυθό, μέχρι που το 1900 εντοπίστηκε τυχαία από σφουγγαράδες της Σύμης. Τότε, στην πρώτη στα χρονικά ενάλια αρχαιολογική ανασκαφή, και με τη χρήση πρωτόγονων σκαφάνδρων ήλθαν στην επιφάνεια μοναδικά αριστουργήματα, όπως τα αγάλματα του Εφήβου των Αντικυθήρων και του Φιλοσόφου, καθώς και ο περίφημος «Μηχανισμός των Αντικυθήρων»: ένας μηχανικός υπολογιστής αστρονομικών φαινομένων, οι πλήρεις λειτουργίες του οποίου δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί ακόμη!

Έκτοτε μεσολάβησε μία νέα επιτόπια έρευνα από τον θρυλικό Γάλλο εξερευνητή Ζακ Ιβ Κουστό σε συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, το 1976. Και σήμερα, έπειτα από μία μεγάλη προετοιμασία δύο ετών, η ενάλια αρχαιολογία επιστρέφει ξανά στο λίκνο της, στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων, έχοντας αυτήν τη φορά ως σύμμαχο την τελευταία λέξη της τεχνολογίας.

Πρόκειται για το φιλόδοξο πρόγραμμα «Return to Antikythera» (antikythera.whoi.edu): μια πρωτοβουλία του υπουργείου Πολιτισμού σε συνεργασία με το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole της Μασαχουσέτης, τον γενικό έλεγχο και συντονισμό του οποίου έχει η ελληνική Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων και η επικεφαλής της, Δρ. Αγγελική Σίμωση.

Για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά, θα χρησιμοποιηθεί το Exosuit, μία εξελιγμένης τεχνολογίας στολή κατάδυσης από κράμα αλουμινίου, που επιτρέπει κατάδυση σε βάθος 300 μέτρων, χωρίς να απαιτείται διαδικασία αποσυμπίεσης, ενώ διευρύνει τον χρόνο παραμονής στον βυθό, διευκολύνοντας έτσι την αναζήτηση νέων ευρημάτων.

(Video by Mathias Buttet for Hublot)

Σχεδιασμένη από την καναδική εταιρία Nuytco Research Company, βάρους 240 κιλών, στην όψη θυμίζει διαστημική στολή με ολίγον από… Iron Man. «Νιώθεις σαν να είσαι μέσα σε μία κατακερματισμένη πανοπλία», περιγράφει στους New York Times την εμπειρία του από την εκπαίδευση στη χρήση του Exosuit o Μπρένταν Π.Φόλει, αρχαιολόγος-τεχνολόγος του ωκεανογραφικού ινστιτούτου Woods Hole και επικεφαλής του σχεδίου από πλευράς των Αμερικανών. «Ήταν περίεργο», συμπληρώνει. «Φανταζόμουν ότι θα αισθανόμουν σαν τον Τόνι Στάρκ {τον ήρωα του Iron Man}, όμως ένιωθα περισσότερο σαν τον ιππότη Λάνσελοτ».

Κόστους 1,5 εκατομμυρίων δολαρίων, το Exosuit μεταξύ άλλων διαθέτει ρομποτικούς βραχίονες στα πάνω άκρα που μπορούν να αντέξουν πίεση έως και έξι τόνων, δύο εφεδρικά συστήματα οξυγόνου που θεωρητικά μπορoύν να παρέχουν υποστήριξη για έως και 50 ώρες, ένα Σύστημα Ατμοσφαιρικής Παρακολούθησης για την καταγραφή της πίεσης και των ποσοστών οξυγόνου, κάμερα HD (Blu-Ray Codec) και ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης (σόναρ).

Διαβάστε ακόμη: Αυτό είναι το σχέδιο για την πρώτη πίστα Formula 1 στην Ελλάδα

«Στην ουσία είναι ένα ανθρωπόμορφο μικρό υποβρύχιο», εξηγεί στο FortuneGreece ο επιστημονικός υπεύθυνος της αποστολής Δρ. Θεοτόκης Θεοδούλου. «Πρόκειται για μία εξαιρετική ευκαιρία για μια πρωτοπόρα τεχνολογική εμπειρία, σε ένα ναυάγιο-σταθμό», λέει ο γεννημένος στην Κύπρο αρχαιολόγος-δύτης κι ένας από τα πέντε μέλη της ερευνητικής ομάδας που μετείχαν σε ειδική εκπαίδευση στο Woods Hole και θα χρησιμοποιήσουν το Exosuit στη νέα υποβρύχια ανασκαφή.

Ο Δρ. Θεοτόκης Θεοδούλου κατά τη δοκιμή του Exosuit στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole

«Ο,τιδήποτε αφορά στην προγραμματισμένη δράση για την ανασκαφή των Αντικυθήρων είναι συναρπαστικό από μόνο του. Η χρήση του Exosuit είναι κάτι τελείως καινούργιο για εμένα, αλλά και γενικότερα για τα παγκόσμια υποβρύχια αρχαιολογικά δεδομένα», τονίζει στο FortuneGreece ο Έλληνας επιστημονικός δύτης Αλέξανδρος Σωτηρίου, έτερο μέλος της καταδυτικής ομάδας.  «Στην πραγματικότητα, σου δίνει τη δυνατότητα να λειτουργείς υποβρυχίως σαν να είσαι στο φυσικό σου περιβάλλον. Το κόστος είναι ότι χάνεις ένα μέρος της δεξιότητάς σου στα χέρια, καθώς δεν λειτουργείς πια με τα δάχτυλα, αλλά με εργαλεία. Όμως, με τη συνήθεια, μπορείς να το ξεπεράσεις και αυτό».

«Οι δυσκολίες αφορούν στην πολυπλοκότητα της δραστηριότητας, που απαιτεί την παρουσία πλοίου -στην περίπτωσή μας θα είναι ένα πολεμικό πλοίο που θα υποστηρίξει τις δραστηριότητες», συμπληρώνει. «Έχεις μία ομάδα υποστήριξης με την οποία είσαι κυριολεκτικά δεμένος μέσω ενός καλωδίου, που ονομάζουμε λώρο και στέλνει εικόνα και ήχο από την κατάστασή σου στον βυθό».

Για τον επόμενο μήνα λοιπόν κι έχοντας ως βάση την προπαρασκευαστική χαρτογράφηση που έγινε σε όλη την περίμετρο το 2012 και το 2013 -η οποία αποκάλυψε κοντά στο διάσημο ναυάγιο των Αντικυθήρων κι ένα δεύτερο, που δεν αποκλείεται να αφορά σε συνοδευτικό πλοίο- η πολυπληθής και πολυεθνική επιστημονική αποστολή θα προσπαθήσει να ρίξει νέο φως στο μυστήριο του ναυαγίου. Τις ανάγκες επικοινωνίας και προβολής της έρευνας θα παρέχουν ο ΟΤΕ και η Cosmote εξοπλίζοντας το νησί με τηλεπικοινωνιακές υποδομές νέας γενιάς.

Διαβάστε ακόμη: Τυπώστε το αυτοκίνητό σας σε ένα σαββατοκύριακο

Για πρώτη φορά θα γίνει επίσης χρήση υποβρύχιων ρομπότ, όπως το αυτόνομο όχημα Iver, που θα χειρίζονται επιστήμονες του Australian Centre for Marine Robotics και θα καταστήσει δυνατή τη δημιουργία ενός τρισδιάστατου χάρτη του χώρου των ναυαγίων. Το ενδιαφέρον, όπως και οι προσδοκίες είναι τεράστιες, σε διεθνές επίπεδο.

Όπως πάντως μας επισημαίνει ο Δρ. Θεοτόκης Θεοδούλου: «H δουλειά του αρχαιολόγου δεν είναι να προφητεύσει ή να εντυπωσιάσει, παρά να προχωρά σταδιακά, καταγράφοντας με σχολαστικότητα τα δεδομένα, τα οποία συντιθέμενα εμπλουτίζουν τη γνώση. Ούτε πρέπει να υπάρχει αγωνία για το τι θα βρούμε. Πολλές φορές, οι πιο σημαντικές πληροφορίες μπορεί να κρύβονται σε ένα μικρό οστρακάκι κι όχι σε ένα χρυσό κόσμημα».

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μία τιτάνια προσπάθεια τεράστιας σημασίας, διεθνώς αλλά και ειδικά για το ελληνικό κράτος -αν και όπως μας ενημέρωσε ο Δρ. Θεοδούλου το Σωματείο των δυτών της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων έχει καλέσει τα μέλη του σε αποχή από το καταδυτικό έργο, καθώς μετά από μια πρόσφατη κοινή υπουργική απόφαση, η αμοιβή ανά ημέρα κατάδυσης περιορίστηκε από τα 75 ευρώ μικτά σε 30 ευρώ (περίπου 18 ευρώ καθαρά). «Βεβαίως, η αρχαιολογία ποτέ δεν έγινε με πραγματική αμοιβή στην Ελλαδα», τονίζει, «απλά μας εξέπληξε για μια ακόμη φορά το πόσο αποτιμάται το έργο μας…».

fortunegreece.com/